Το νομοσχέδιο του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου για την αυστηροποίηση του πλαισίου εισόδου και παραμονής μεταναστών στη χώρα μας κουβεντιάσαμε με την υφυπουργό, Σέβη Βολουδάκη. Σημεία των νέων δεδομένων στην πολιτική ασύλου παρατίθενται στη συνέντευξη που παραχώρησε η υφυπουργός στο «Μανιφέστο» όπου ξεκαθαρίζει τη διαδικασία διεκπεραίωσης των αιτήσεων.
Κυρία υφυπουργέ, ποια θεωρείτε τη σημαντικότερη αλλαγή που περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο για την αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης;
Θα ήταν σφάλμα να προτάξουμε μία και μόνη αλλαγή που ξεχωρίζει, σαν να υπάρχει κάποιο μαγικό ραβδί που λύνει αυτομάτως το μεταναστευτικό. Η πραγματική αξία του νομοσχεδίου βρίσκεται στη συνοχή του: δεν προτείνει αποσπασματικές λύσεις, αλλά ένα σύνολο ρυθμίσεων που λειτουργούν συμπληρωματικά, οργανωμένα, ως συνεκτικό σχέδιο. Από τη μία πλευρά, έχουμε τις αυστηρότερες ποινές για την παράνομη είσοδο και παραμονή – όχι για λόγους τιμωρητικούς, αλλά για να τεθεί ένα σαφές όριο: η παρανομία δεν μπορεί να είναι ανεκτή, ούτε να καταλήγει σε ανταμοιβή. Από την άλλη, έχουμε την κατάργηση της λεγόμενης επταετίας, αυτού του παραθύρου που άφηνε να νομιμοποιείται όποιος κατάφερνε απλώς να μείνει αρκετά «αθέατος». Και βέβαια, υπάρχει η αποτρεπτική διάσταση: περισσότερες επιστροφές, ισχυρότερο σύστημα απελάσεων, ηλεκτρονική επιτήρηση, στενότερη συνεργασία με την Ευρώπη και τα κράτη της πρώτης γραμμής.
Αν θέλουμε να μιλήσουμε για τομή, αυτή δεν είναι ένα άρθρο ή μια πρόβλεψη· είναι το συνολικό μήνυμα που εκπέμπεται: το κράτος λειτουργεί με αποφασιστικότητα, χωρίς εκπτώσεις. Για χρόνια, το άρρητο σήμα ήταν πως όποιος αντέξει να παραμείνει για επτά χρόνια, στο τέλος θα δικαιωθεί, θα βρει τρόπο να νομιμοποιηθεί. Αυτό γέννησε φαύλους κύκλους, προσδοκίες, συστήματα που τελικά έσπρωχναν ανθρώπους σε αδιέξοδα. Αυτό τελειώνει εδώ. Δεν νομιμοποιείται πλέον ως κανονικότητα η καταστρατήγηση των κανόνων. Ο τόπος αυτός στηρίζεται σε θεσμούς που ζητούν σεβασμό, και αυτό το νομοσχέδιο το διακηρύσσει: εδώ έχουμε μια φιλελεύθερη δημοκρατία, αλλά φιλελεύθερη δεν σημαίνει απροστάτευτη. Ανοιχτή δεν σημαίνει αφύλακτη. Και κυρίαρχη δεν σημαίνει παραχωρημένη.
Μιλάτε για διεύρυνση της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας… Ποια είναι τα νέα κριτήρια;
Η Ελλάδα υπήρξε πάντα μια χώρα φιλοξενίας, και αυτό είναι κάτι που ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει. Ομως φιλοξενία δεν σημαίνει απουσία ορίων. Η διεύρυνση της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας δεν είναι μια τεχνική λεπτομέρεια· είναι μια προσπάθεια να περιοριστούν οι διαδρομές που οδηγούν σε κατάχρηση του ελληνικού συστήματος ασύλου. Μιλάμε για ανθρώπους που έχουν περάσει ή διαμείνει σε χώρες που πληρούν τα κριτήρια ασφάλειας, χώρες στις οποίες δεν διέτρεχαν κίνδυνο. Παρ’ όλα αυτά, συνέχιζαν το ταξίδι τους για να υποβάλουν αίτημα στην Ελλάδα, αναζητώντας το ευνοϊκότερο καθεστώς που πίστευαν ότι θα βρουν εδώ. Αυτό το μοτίβο είναι που έρχεται να περιορίσει το νέο πλαίσιο.
Με τις νέες ρυθμίσεις, θα λαμβάνεται υπόψη όχι μόνο η πρώτη χώρα ασύλου, αλλά και η χώρα συνήθους διαμονής, καθώς και οποιαδήποτε άλλη χώρα μπορεί να κριθεί ασφαλής, ώστε η αίτηση να θεωρείται απαράδεκτη. Παράλληλα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού καταλόγου ασφαλών χωρών καταγωγής, με στόχο την εναρμόνιση των διαδικασιών ασύλου και την επιτάχυνση των επιστροφών. Αυτός ο κατάλογος περιλαμβάνει χώρες όπως το Κοσσυφοπέδιο, το Μπαγκλαντές, η Κολομβία, η Αίγυπτος, η Ινδία, το Μαρόκο και η Τυνησία. Η Ελλάδα έχει εκφράσει τη στήριξή της σε αυτή την ευρωπαϊκή πρωτοβουλία, τονίζοντας την ανάγκη για κοινές διαδικασίες και αυστηρούς ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα της Ενωσης.
Πώς θα αντιμετωπίσετε τις αυξημένες ροές από τη Λιβύη;
Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω λέγοντας ότι οι συνολικές ροές έχουν πέσει κατά 30% το πρώτο τετράμηνο του έτους σε σχέση με πέρυσι, κι αυτό δεν είναι τυχαίο γεγονός. Είναι το επιτυχές αποτέλεσμα συγκεκριμένων, στοχευμένων ενεργειών, από τη θάλασσα έως την ξηρά, ώστε να ενισχυθεί η φύλαξη των εξωτερικών συνόρων. Η Ελλάδα σήμερα έχει ένα σχέδιο φύλαξης που φέρνει μετρήσιμα αποτελέσματα – και αυτό αναγνωρίζεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ωστόσο, αναγνωρίζουμε ότι υπάρχει όντως αύξηση ροών από τη Λιβύη, ιδιαίτερα προς την Κρήτη. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου επισκέφθηκε πρόσφατα το νησί, προκειμένου να διαπιστώσει από κοντά τις ανάγκες και να δρομολογήσει λύσεις. Μεταξύ των μέτρων που συζητούνται με την τοπική αυτοδιοίκηση είναι η ανεύρεση χώρου καταγραφής, ώστε να σταματήσει η πρακτική της πρώτης υποδοχής στο λιμάνι του Ηρακλείου και να αποφευχθεί η κακή εικόνα που δημιουργείται εκεί, ειδικά ενόψει της τουριστικής περιόδου. Οι μετανάστες θα καταγράφονται άμεσα και θα μεταφέρονται στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Παράλληλα, ο υπουργός, όπως έχει δηλώσει, θα μεταβεί το επόμενο διάστημα στη Λιβύη, μαζί με τον υπουργό Εξωτερικών, για να επιδιώξει συμφωνία συνεργασίας με την εκεί κυβέρνηση. Στόχος είναι να τεθούν κοινοί μηχανισμοί αποτροπής και ελέγχου των μεταναστευτικών ροών, να ενισχυθούν οι διπλωματικοί και επιχειρησιακοί δεσμοί και να μειωθεί η πίεση που ασκείται στα ελληνικά νησιά και δη στην Κρήτη.
Για τους διακινητές τι προβλέπεται;
Οι διακινητές είναι ο πραγματικός εχθρός. Είναι εκείνοι που εργαλειοποιούν την ανθρώπινη δυστυχία, στήνουν εγκληματικά δίκτυα και αδιαφορούν αν οι άνθρωποι που στοιβάζουν στις βάρκες τους θα φτάσουν ζωντανοί ή θα χαθούν στη θάλασσα. Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι το κέρδος. Απέναντί τους, η απάντηση της πολιτείας είναι ξεκάθαρη: καμία ανοχή.
Σήμερα, το 18% των κρατουμένων στις ελληνικές φυλακές είναι διακινητές – στοιχείο που αποδεικνύει πως οι ελληνικές αρχές έχουν σημειώσει τεράστια επιτυχία στον εντοπισμό και την τιμωρία τους. Ομως η προσπάθεια δεν σταματά εδώ. Το σχέδιό μας περιλαμβάνει την ενίσχυση των διεθνών συνεργασιών, τη διάλυση των κυκλωμάτων πριν καν πλησιάσουν τα ελληνικά σύνορα και τη συνεχή αναβάθμιση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων των διωκτικών αρχών.
Το Λιμενικό Σώμα σχεδόν κάθε μέρα συλλαμβάνει έναν διακινητή, δίνοντας μια σκληρή, αδιάκοπη μάχη για να προστατεύσει τα σύνορα της Ελλάδας και της Ευρώπης από την παράνομη μετανάστευση – μια μάχη που δεν σταματά ποτέ. Αυτές οι προσπάθειες δεν είναι απλώς αξιέπαινες· είναι συγκλονιστικές.